# Bału (Ty) – Okres realizacji - 12.06.2020 - 20.11.2020
Bałuty są dla łodzian tym, czym Praga dla warszawiaków. Ta część Łodzi ma przeświadczenie o przynależności do specyficznej wspólnoty, tu rozwija się swoisty folklor, życie biegnie własnym rytmem. Bałuty posiadają specyficzną gwarę, którą można usłyszeć na licznych targowiskach, miesza się ona ze złą sławą ciemnych i ciasnych uliczek. Bałucki folklor to setki piosenek, kuchnia regionalna, miejskie legendy oraz gwara czyli trochę specyficznych określeń, które znają tylko Bałuciary i Bałuciarze – czyli mieszkańcy Bałut z krwi i kości, dawniej to określenie było pejoratywne, dziś nacechowane jest pozytywnie. Chcemy nawiązać do tych wszystkich elementów w naszym projekcie, dlatego też zaplanowaliśmy szereg wydarzeń, warsztatów, spacerów, aby dostosować program do wszystkich grup wiekowych.
1) "Łódzkim głosem” czyli tzw. łodzianizmy kontra język ulicy i internetu - pięć spotkań warsztatowych o tematyce: język miejski, antropologia codzienności, historia i zabytki, powstawanie i funkcjonowanie łódzkich regionalizmów. W gwarze łódzkiej możemy odnaleźć germanizmy, jidyszyzmy oraz zapożyczenia z innych gwar, a w szczególności z poznańskiej i śląskiej, nie bez powodu Łódź nazywana jest Miastem Czterech Kultur. Te naleciałości językowe chcemy zestawić z twórczością artystów hip hopowych, blogerów i społeczności komentującej łódzką rzeczywistość i zjawiska społeczne w przestrzeni komunikatorów i łódzkich portali internetowych. W ich twórczości Łódź pełni szczególną rolę i pojawia się dość często. Będzie to doskonała okazja do dialogu międzypokoleniowego, młodych osób poznających historię gwary i posługujących się dość specyficznym językiem, i starszych poznających język dość specyficzny - język internetu i slang hip hopu, pamiętających i posługujących się jeszcze językiem dawnej Łodzi.
Plan spotkań „Kultura ludowa i tradycyjna” #Bałuty, „Łódzkim głosem” - cykl pięciu spotkań; prowadzenie - Jakub Sroka – mgr filologii polskiej, doktorant w Zakładzie Dialektologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego, wiceprzewodniczący Dialektologicznego Koła Naukowego UŁ; glottodydaktyk.
Terminy:
| DATA | FORMA | Temat |
| 14 lipca 2020 (wtorek), godz. 12.00 | zdalne (film) CAiR/Wyspa Kutury | Film „Z angielką w tytce, z migawką na krańcówce – rzecz o łódzkich regionalizmach cz. 1” |
| 17 lipca 2020 (piątek), godz. 17.00 | zdalne (film) / spotkanie CAiR | Film „Z angielką w tytce, z migawką na krańcówce – rzecz o łódzkich regionalizmach cz. 2” |
| 28 sierpnia 2020 (piątek), godz. 17.00 | spotkanie - Wyspa Kutury | Czym są regionalizmy, kto ich używa oraz z jakich regionalizmów słynie Łódź i okolice. |
| 25 września 2020 (piątek), godz. 10.00 | spotkanie - Wyspa Kutury (cz.1) |
Jakie dialekty występują w polszczyźnie i gdzie na „dialektalnej mapie Polski” znajduje się Łódź. |
| 9 października 2020 (piątek), godz. 10.00 | spotkanie - Wyspa Kutury (cz.2) |
Analiza szeroko rozumianych tekstyów kultury i szukanie w nich regionalizmy. |
2) “Ba!łódzkie smaki” –
1. 14.07.2020 - film pt. „Z angielką w tytce, z migawką na krańcówce – rzecz o łódzkich regionalizmach cz. 1”
- internetowo
Celem filmu będzie zapoznanie widzów z szeroko rozumianym pojęciem regionalizmu: czym jest, co może nim być oraz kto i w jakich okolicznościach się nim posługuje. Zaprezentowane zostaną szerokie zastosowania regionalizmów. Widzowie będą mogli także poznać łodzianizmy, czyli regionalizmy, którymi posługuje się ludność Łodzi i okolic (a więc także i oni). Dla oglądających przygotowany zostanie także quiz oraz liczne zagadki w trakcie jego trwania. Film będzie miał charakter popularnonaukowy.
2. 17.07.2020 - film pt. „Z angielką w tytce, z migawką na krańcówce – rzecz o łódzkich regionalizmach cz. 2"
- internetowo
Koncepcja filmu jest zbliżona do poprzedniego filmu, lecz poszerzona jest o liczne przykłady regionalizmów z internetu i szeroko rozumianych tekstów kultury. Będzie wiele zagadek i przykładów regionalizmów z innych części Polski.
lub
- spotkanie dla osób dorosłych (prelekcja)
Spotkanie oparte będzie o prezentację multimedialną, zagadki i zakończy się quizem z nagrodami oraz dyskusją.
Słuchacze dowiedzą się, czym są regionalizmy, kto ich używa i w jakim celu. Publiczność będzie mogła podzielić się, jakich regionalizmów używa; być może znajdą się na niej osoby mające korzenie inne niż łódzkie, co urozmaici prelekcję licznymi przykładami. Seniorzy zostaną zapoznani ze współczesnymi technologiami oraz „językiem internetu”. Każdy z nich będzie mógł odszukać w rozmaitych tekstach użyte przez autorów regionalizmy i je poznać.
3. 28.08.2020 - „Łodzianizmy a język internetowy”
- spotkanie dla seniorów/dorosłych
Celem spotkania będzie zapoznanie słuchaczy z regionalizmami – czym są, kto ich używa oraz z jakich regionalizmów słynie Łódź i okolice. Uczestnicy będą mieli okazję, by skonfrontować regionalizmy, które już znają, z przedstawionymi w prezentacji. Dowiedzą się oni także, jak kształtowało się słownictwo regionalne, którego używa się w Łodzi. Podczas prelekcji wykorzystane zostaną treści np. z blogów prowadzonych w internecie. Pod koniec słuchacze będą mogli wziąć udział w quizie i dyskusji.
4. 25.09.2020
- spotkanie dla młodzieży – szkoła podstawowa klasy 6-8 (I część)
Celem pierwszego spotkania będzie zapoznanie uczniów z pojęciem regionalizmu. Dowiedzą się oni także o tym, jakie dialekty występują w polszczyźnie i gdzie na „dialektalnej mapie Polski” znajduje się Łódź.
Uczniowie będą mieli okazję wymienić się informacjami dotyczącymi tego, jak nazywają pewne przedmioty i dowiedzieć się, że używają licznych regionalizmów, często o tym nie wiedząc. Słuchacze poznają liczne ich przykłady. Prelekcja będzie wsparta prezentacją multimedialną, a pod koniec odbędzie się quiz.
Uczestnicy będą mieli zadanie przeprowadzić „badania terenowe” i pozyskać materiał dotyczący regionalizmów – zostaną oni poinstruowani, jak to zadanie wykonać i jakie warunki należy spełnić, by badania były w pełni wartościowe i udane.
5. Na piątym (kolejnym) spotkaniu (09.10.2020) omówimy wyniki badań, a uczniowie będą mieli okazję przeanalizować szeroko rozumiane teksty kultury i odszukać w nich regionalizmy.
2) “Ba!łódzkie smaki” czyli kapuśniak z prażokami, zalewajka ze sznytką, leberka, kluski żelazne, łódzka zupa gruszkowa. W kuchni łódzkiej krzyżowały się przez wieki tradycje kilku kultur: niemiecka, żydowska, rosyjska i oczywiście polska. Posiłki w tzw. fabrycznej Łodzi musiały być pożywne i tanie, dlatego na stołach często pojawiały się potrawy jednogarnkowe. Miało to oczywiście swoje odzwierciedlenie w przepisach kulinarnych, a niektóre z potraw przetrwały do dziś. Niestety wielu z tych potraw w Łodzi dziś nie uświadczymy, a szkoda, że tak ciekawa kuchnia została zapomniana. Chcemy to zmienić i na warsztatach rodzinnych przybliżyć tradycję i zwyczaje zapomnianej łódzkiej kuchni regionalnej. Uczestnicy zdobędą nowe umiejętności w oparciu o tradycje kulinarne i historię miasta. Zapraszamy na pięć kulinarnych spotkań.
Propozycje terminów:
27.06.2020, godz. 10.00 - internet
11.07.2020, godz. 10.00 - internet
19.08.2020, godz. 10.00 - internet
26.09.2020, godz. 10.00 - stacjonarnie
03.10.2020, godz. 10.00 - stacjonarnie
3) Kapela z Bałut - czyli dawniej to było - śpiewnik łódzki. Pięć spotkań streemingowych z folklorem miejskim i członkami Bałuckiej Kapeli Podwórkowej zawierających w swojej treści prezentacje multimedialne, pokazy i demonstracje klasycznych podwórkowych instrumentów. Minęły już czasy, gdy po łódzkich podwórkach chodziły kapele czy też panowie z mandolinami, akordeonem, którzy grali i śpiewali różne piosenki, ubrani w charakterystyczne za krótkie spodnie, opięte marynarki czy fikuśne czapki z daszkiem. W Łodzi nazywano ich andrusami. Dziś pozostała w zasadzie tylko Bałucka Kapela Podwórkowa. Poprzez śpiewanie i opracowywanie nowych łódzkich piosenek, wspólne muzykowanie i granie chcemy przybliżyć społeczności internetowej folklor miejski i zachęcić do jego poznawania. Spotkania będą prowadzone przez muzyków profesjonalnych potrafiących grać i śpiewać z miejską manierą i posiadających umiejętności gry na akordeonie, skrzypcach, banjo czy gitarze klasycznej.
Terminy:
- 29.09.2020, godz. 12.00,
- 06.10.2020, godz. 12.00,
- 13.10.2020, godz. 12.00,
- 20.10.2020, godz. 12.00,
- 27.10.2020, godz. 12.00.
4) Bałuckie Kolorowe Podwórka - pięć spotkań skierowanych do społeczności zamieszkującej stare czynszowe kamienice z najbardziej zagrożonych wykluczeniem społecznym terenów Starych Bałut: okolic ul. Żytniej, Wojska Polskiego, Marysińskiej czy Osiedla Berlinek. Znajdują się tam komórki, murki, trzepaki. Kiedyś tętniły życiem, mieszkańcy spotykali się ze sobą, dzieci miały gdzie się bawić. Dziś ta tradycja zanika. Poprzez akcje plastyczne i artystyczne, chcemy wyedukować i zintegrować tą społeczność. Przypomnieć i reaktywować dawne zabawy podwórkowe takie jak: gra w klasy, bierki czy podchody, gry i zabawy ruchowe i animacje taneczne. Umożliwi to tzw. „społeczności podwórkowej” (bo jeszcze taka na Bałutach istnieje) obcowanie ze sztuką.
Terminy:
- 17.07.2020 - Łódź, ul. Sierakowskiego 72 ściana, godz. 16-18,
- 21.08.2020 - godz. 16-18,
- 04.09.2020 - godz. 16-18,
- 25.09.2020 – godz. 12-16,
- 16.10.2020 - godz. 12-16.
5) Gra uliczna "Poznaj Bałuty" - wirtualna i indywidualna podróż po zaułkach Starych Bałut. Dla osób, które za pomocą mapy wirtualnie wytyczonej trasy będą przemieszczać się po dzielnicy i odwiedzać miejsca związane nie tylko z historią, tradycją i teraźniejszością naszego miasta. Za wykonywanie zadań i udzielenie poprawnych odpowiedzi na pytania quizowe określone przez organizatorów w wyznaczonych punktach kontrolnych będą zdobywać okolicznościową walutę, tzw. „Bałutki” za które będą mogli "wykupić" upominki i fanty w wirtualnym sklepie. Po zakończeniu rozgrywki odbędzie się telekonferencja z uczestnikami podczas, której będzie można poznać laureatów i wymienić się spostrzeżeniami i uwagami na temat przeprowadzonego wydarzenia z organizatorami.
Okres realizacji: 12.06-30.09.2020
6) Bałucka Szachownica – trzy międzypokoleniowe turnieje szachowe, zorganizowane i zrealizowane w przestrzeni internetu. Każdy turniej opatrzony będzie krótkim wprowadzeniem przypominającym tradycje rozgrywek szachowych w Parku Staromiejskim w dawnej Łodzi (znanym też jako Park Śledzia) i komentarzem sędziego prowadzącego turniej. Przewidujemy również pokazem w przestrzeni internetu debiutu szachowego znanego bałuckiego szachisty Akiby Rubinsteina - mistrza szachowego, którego życie było związane z Łodzią i Bałutami. Zwycięzcy turniejów otrzymają nagrody i pamiątkowe dyplomy.
Okres realizacji: 20.07. - 22.10.2020
7) „Zmaluj BałuTy” - symbole mojego miasta - warsztaty i działania plastyczne i artystyczne online i w plenerze z obszaru street-artu, landartu, oraz mini plenery malarskie, mające na celu stworzenie małych prac plastycznych (obrazo-obiektów) w oparciu o znajomość zabytków, pomników, ciekawych architektonicznie obiektów, miejsc historycznych. Z najładniejszych prac zostaną wykonane reprodukcje, które posłużą do wydania kalendarza na 2021 rok, będzie to doskonały materiał promujący projekt i Bałucki Ośrodek Kultury. To cykl animacji realizowanych także w plenerze podczas pikników artystycznych realizowanych wspólnie z mieszkańcami, mających na celu stworzenie wraz z nimi mini-instalacji wykonanych z materiałów wtórnych (zero waste, upcykling), które zaktywizują mieszkańców do wspólnego działania i ożywiania terenów wokół ich miejsca zamieszkania.
Terminy:
- 18.07.2020, godz. 10-14,
- 21.07.2020, godz. 10-14,
- 25.07.2020, godz. 10-14,
- 12.08.2020, godz. 10-14.
8) "Bałucki Bigiel" – Bałuty Strefa Kultury Czasu Wolnego – wydarzenie (piknik artystyczny) nawiązujące do 105 rocznicy przyłączenia wsi Bałuty do Łodzi. Bigiel to w gwarze łódzkiej, zebranej w Bałuckim Słowniku - tłoczne miejsce, rynek, gdzie dużo się dzieje. Wydarzenie chcemy zrealizować wspólnie z mieszkańcami Bałut. Planujemy realizacje szeregu działań w plenerze i internecie ( mi. in.: przedstawienie dla dzieci, spacery, koncert, warsztaty rękodzielnicze i inne). Chętnych zabierzemy na performatywny spacer po zakamarkach, starych podwórkach i klatkach kamienic; przytoczymy legendy, opowiemy o łódzkich rzekach płynących po ziemią, przypomnimy łódzkie osobowości owiane złą i dobrą sławą. Przybliżymy Bałuty, które odchodzą poprzez prezentację archiwalnych zdjęć versus teraźniejszość.
Termin: 12.09.2020, godz. 14-20.
9) Ciemna i jasna strona Bałut – cykl 5 spotkań online zawierających prelekcje multimedialne i pokazy filmów, prezentujących podwórka, ciasne uliczki, klatki schodowe, budynki, których już nie ma - archiwalne zdjęcia versus dzisiejsze. Jednym słowem Bałuty, które odchodzą i te które zmienił czas. Przedstawiać będziemy sylwetki społeczników dokumentujących Bałuty, historie mieszkańców, ludzi kultury i sztuki żyjących na Bałutach.
Będzie można odwiedzić wirtualnie i w realu miejsca, w które zwykle nie zaglądamy. Ciasne uliczki, ukryte i tajemnicze podwórka mają swój specyficzny urok i magię, którą można odkryć. Bywa, że są to miejsca, w których tworzą artyści i performerzy.
Okres realizacji: 17.08.-30.09.2020
10) # Stac(ja) Bału(ty) - spotkanie podsumowujące - gala finałowa, podczas której można będzie obejrzeć i doświadczyć efektów pracy różnych grup uczestników. Planowany jest: wernisaż prac malarskich i fotograficznych, prezentacja wydawnictwa (kalendarz), wykład na temat miejsca kultury i społeczeństwa w historii Bałut i m. Łodzi, wspólne śpiewanie łódzkich piosenek.
Termin: 13.11.2020, godz. 18.00.
HARMONOGRAM
1. 14.07.-09.10.2020 - "Łódzkim głosem " czyli tzw. łodzianizmy
2. 27.06.-03.10.2020 - "Ba!łódzkie smaki” czyli kapuśniak z prażokami, zalewajka ze
sznytką, leberka, kluski żelazne, łódzka zupa gruszkowa.
3. 29.06.-27.10.2020 - Kapela z Bałut
4. 17.07.-16.10.2020 - Bałuckie Kolorowe Podwórka dawniej i dziś
5. 12.06.-30.09.2020 - Gra uliczna "Poznaj Bałuty"
6. 20.07.-22.10.2020 - "Bałucka Szachownica" - trzy międzypokoleniowe turnieje szachowe
7. 18.07.-12.08.2020 - "Zmaluj BałuTy" - działania plastyczne i artystyczne z obszaru:
street-artu, landartu czyli sztuki ziemi z wykorzystaniem np. mchu oraz improwizacji artystycznej
8. 12.09.2020, godz.14-20 - "Bałucki Bigiel"
9. 17.08.-30.09.2020 - "Ciemna i jasna strona Bałut" – prelekcje multimedialne i pokazy
filmów
10. 13.11.2020, godz.18.00 - Stac(ja) Bału(ty) - # Bału(Ty) spotkanie podsumowujące - gala
finałowa
